Od 1 marca 2011 roku zasiłek pogrzebowy wypłacany jest na stałą kwotę 4000 zł i przyznawany zazwyczaj członkowi rodziny, który poniósł koszty związane z organizacją pogrzebu. Warto zaznaczyć, że wysokość tej kwoty pozostaje niezmienna od wielu lat. Wcześniej, do wspomnianej daty, zasiłek był równy 200% średniego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pochówku zostały pokryte. Tę wysokość ustalano co miesiąc, bazując na średnim wynagrodzeniu z poprzedniego kwartału, a obowiązywała przez trzy miesiące, począwszy od trzeciego miesiąca kalendarzowego danego kwartału.
W sytuacji, gdy koszty pogrzebu pokrywa pracodawca, ośrodek pomocy społecznej, instytucja kościelna czy gminę, zasiłek wówczas przysługuje tym podmiotom w kwocie odpowiadającej udokumentowanym wydatkom, jednak nie większej niż ustalone 4 tys. zł. Zasada ta obowiązuje również w momencie, kiedy osoba spoza rodziny decyduje się na sfinansowanie pogrzebu.
Jeżeli koszty pogrzebu są dzielone pomiędzy kilka osób lub instytucji, zasiłek jest odpowiednio rozdzielany proporcjonalnie do poniesionych wydatków.
Gdyby pogrzeb zorganizowało państwo, organizacja społeczna bądź polityczna, ale członek rodziny również poniósł część wydatków, przysługuje mu zasiłek w wysokości 4 tys. zł.
Za wypłatę zasiłków pogrzebowych odpowiadają oddziały takich instytucji jak ZUS, KRUS, MSWiA, a także WBE.
Przedawnienie roszczeń o wypłatę zasiłku
Prawo do zasiłku pogrzebowego nie jest wieczyste. Wygasa ono w razie nieotrzymania przez instytucję typu ZUS, KRUS, MSWiA oraz WBE wniosku o jego przyznanie przez okres 12 miesięcy od dnia śmierci danej osoby.
Może się jednak zdarzyć, że zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie było niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej. Wtedy prawo do zasiłku wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu. Dokumentem potwierdzającym te okoliczności lub przyczyny takiego opóźnienia jest zaświadczenie wydane przez Policję lub Prokuraturę, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy, który potwierdza zaistnienie okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających terminowe zgłoszenie wniosku.
Kiedy przysługuje zasiłek pogrzebowy?
Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:
- osoby mającej ustalone prawo do emerytury lub renty,
- osoby mającej ustalone prawo do emerytury pomostowej,
- ubezpieczonego, w tym ubezpieczonego z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
- osoby mającej ustalone prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
- osoby, która zmarła w okresie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
- członka rodziny osoby wymienionej w pkt. 1-4
- osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,
- cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych pobierającej świadczenie pieniężne,
- osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny,
- członka rodziny osoby wymienionej w pkt. 9,
- osoby pobierającej rentę socjalną,
- osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
- osoby pobierającej rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
- członka rodziny osoby wymienionej w pkt. 13.
Członkami rodziny są:
- małżonek (wdowa i wdowiec),
- rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające,
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej,
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci,
- rodzeństwo,
- dziadkowie,
- wnuki,
- osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu – a także pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu.
Wymagane dokumenty do uzyskania zasiłku
Podstawowymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego są:
- wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk ZUS Z-12)
- skrócony odpis aktu zgonu, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe albo odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, które urodziło się martwe,
- oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem,
- dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane),
- zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu rentowemu w dniu śmierci (w przypadku gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpieczonej) – nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących.
Tożsamość osoby występującej z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy jest ustalana na podstawie dokumentu ze zdjęciem.
Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej, wymagane jest zaświadczenie właściwego organu administracji państwowej lub organizacji stwierdzające pokrycie kosztów pogrzebu oraz rachunki kosztów poniesionych przez osobę występującą z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy