Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby zmarłej, której w momencie śmierci przyznano prawo do emerytury, wliczając w to emeryturę pomostową bądź rentę z tytułu niezdolności do pracy. Renta może być również wypłacona, jeśli zmarły spełniał kryteria konieczne do uzyskania jednego z wymienionych świadczeń. Przez wzgląd na prawo do renty rodzinnej zakłada się, że zmarła osoba była całkowicie niezdolna do pracy.
Renta rodzinna przysługuje także członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci otrzymywała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, albo nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takich przypadkach zakłada się, że zmarły spełniał wymogi do przyznania renty z tytułu pełnej niezdolności do pracy.
Kto jest uprawniony do renty rodzinnej?
DZIECI
Do renty rodzinnej uprawnione są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione – do ukończenia 16 lat, a po osiągnięciu tego wieku, pod warunkiem nauki w szkole, do ukończenia 25 lat oraz bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy do ukończenia 16 lat lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat. Jeśli dziecko osiągnęło 25 lat będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Pojęcie „nauki w szkole” obejmuje naukę pobieraną w systemie dziennym, wieczorowym, zaocznym oraz eksternistycznym.
WNUKI I RODZEŃSTWO
Do renty rodzinnej uprawnione są także wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, a ponadto nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją – jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
WDOWA
Do renty rodzinnej uprawniona jest także wdowa, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli uczą się – 18 lat życia lub są całkowicie niezdolne do pracy. Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, jeśli spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania ww. dzieci.
Jeśli wdowa przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma ona prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia w/w warunków wymaganych od wdowy, w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
W przypadku, gdy wdowa nie spełnia żadnego z wymienionych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej i nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania – ma prawo ona do okresowej renty rodzinnej przez jeden rok od dnia śmierci męża albo przez czas uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od śmierci męża.
WDOWIEC
Przepisy dotyczące wdowy – stosowane są również do wdowca.
ROZWIEDZIONA MAŁŻONKA
Renta rodzinna przysługuje również rozwiedzionej małżonce lub małżonce pozostającej w separacji, jeżeli spełnia warunki wymagane od wdowy, jak również gdy wykaże, że w dniu śmierci zmarłego małżonka miała prawo do alimentów z jego strony ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową. W przypadku braku takiego wyroku lub ugody sądowej małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, dla nabycia prawa do renty rodzinnej musi udowodnić, że w dniu śmierci zmarłego pomiędzy małżonkami rozwiedzionymi lub pozostającymi w separacji istniał obowiązek alimentacyjny z mocy prawa oraz, że obowiązek ten był sformalizowany poprzez umowę lub że był faktycznie realizowany.
RODZICE
Renta rodzinna przysługuje także rodzicom, gdy osoba ubezpieczona (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniała się do ich utrzymania. Muszą oni także spełniać warunki takie, jakie wymagane są względem wdowy/wdowca (ukończone 50 lat, niezdolność do pracy lub wychowywanie dzieci).
Jaka jest wysokość renty rodzinnej?
Renta rodzinna, jaką można otrzymać, to odpowiednio:
– 85% świadczenia przysługującego zmarłemu – w przypadku jednej osoby uprawnionej
– 90% świadczenia przysługującego zmarłemu – w przypadku dwóch osób uprawnionych
– 95% świadczenia przysługującego zmarłemu – w przypadku trzech i więcej osób uprawnionych
Instytucja odpowiedzialna za przyznanie renty rodzinnej zobowiązana jest do zbadania uprawnień związanych ze wszystkimi świadczeniami emerytalno-rentowymi i ich wysokości, przysługującymi osobie zmarłej w dniu śmierci. Na podstawie tych badań należy ustalić rentę rodzinną w wysokości najbardziej korzystnej.
Jeśli jest więcej członków rodziny, uprawnionych do renty rodzinnej, im wszystkim przysługuje tylko jednak renta – która jest dzielona po równo. Natomiast w przypadku sierot zupełnych przysługuje im, oprócz renty rodzinnej, także specjalny dodatek dla sierot zupełnych.
Co dzieje się z niezrealizowanymi świadczeniami?
Za niezrealizowane świadczenia uważa się wszystkie świadczenia należne do dnia śmierci emeryta lub rencisty.
Niezrealizowane świadczenia wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi osoba uprawniona prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku – małżonkowi i dzieciom, z którymi ta osoba nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku – innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba.
Wniosek o wypłatę niezrealizowanych świadczeń należy zgłosić przed upływem 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały.
Po upływie tego czasu roszczenia o wypłatę niezrealizowanych świadczeń wygasają, chyba że przed upływem tego okresu zostanie zgłoszony wniosek o dalsze prowadzenie postępowania w sprawie.
Wymagane dokumenty
- Wyciągi z akt stanu cywilnego potwierdzające datę urodzenia, zgonu, małżeństwa,
- Środki dowodowe potwierdzające fakt prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego lub fakt przyczyniania się do utrzymywania osoby zmarłej